Hai lý thuyết về cơ chế sinh bệnh của quai bị được quan tâm.
Virus từ miệng qua ống tuyến stenons vào tuyến mang tai
ở tuyên mang tai, chúng sinh sản và phát triển; tiếp theo, chúng gây nhiễm trùng huyết và các tuyến khác: tinh hoàn, buồng trứng, tuyến tụy, tuyến giáp hoặc não.
Cơ chế sự xâm nhập của virus
Ban đầu sự sao chép nhân lên của virus xảy ra ở bê mặt tê bào biểu mô đường hô hấp. Tiếp theo, nhiễm virus huyết đồng thòi nhiễm các cơ quan khác kể cả tuyến nước bọt. ở ống tuyến mang tai, tế bào biểu mô bị bong ra và tê bào hạt xuất hiện trong lòng ống. Một số cơ quan có khả năng bị virus quai bị gây biến chứng như hiện tượng phù kẽ và thâm nhiễm tế bào lympho. Tinh hoàn nếu bị virus xâm nhập có thể bị viêm nặng: xung huyết, từng đám xuất huyết nhở cũng như sự thoái hóa tế bào biểu mô ông dẫn tinh trùng. Hệ thống thần kinh trung ương có thể thay đổi từ phù mao mạch tới phản ứng thâm nhiễm, phản ứng thần kinh đệm xuất huyết hoặc mất bao myelin.
Hình ảnh lâm sàng: thời gian ủ bệnh vào khoảng 18 đến 21 ngày. Thời kỳ tiền triệu, bệnh nhân khó chịu, biếng ăn kèm theo sốt rồi chuyển nhanh tới giai đoạn sưng tuyến mang tai cũng như các tuyến nước bọt khác. Sự sưng tuyến có thể xảy ra ở một tuyến hoặc một tuyến sưng trước vài ngày rồi mới sưng tuyến tiếp theo. Sự sưng tuyến có liên quan với triệu chứng đau nhất là khi ăn chua. Viêm tuyến nước bọt thường kèm theo sốt nhẹ, kéo dài khoảng một tuần.
Tinh hoàn và buồng trứng cũng có thể bị bệnh nhất là sau tuổi dậy thì. 20% trẻ em trai 13 tuổi trở lên bị quai bị có viêm tinh hoàn nhưng thường ở một bên và như vậy không phải bao giờ cũng dẫn tói vô sinh. Nguyên nhân là do thiếu đàn hồi của vở bao, không cho phép tinh hoàn viêm sưng, dẫn tối teo và hoại tử tinh hoàn thứ phát. Vô sinh thứ phát ít xảy ra ở phụ nữ vì buồng trứng không có vở bao như tinh hoàn, nó có thể sưng khi viêm.
Quai bị là căn nguyên của 10 tối 15% viêm màng não vô trùng ở Mỹ và thường gặp ở nam giới nhiều hơn ở phụ nữ. Viêm não và màng não thường gặp xảy ra sau 5-7 ngày sau khi viêm tuyến nước bọt, nhưng chúng cũng có thể xảy ra đồng thời hoặc đơn độc không kèm theo viêm tuyến nước bọt. Nếu kiểm tra nước não tuỷ sẽ thấy nhiều bạch cầu, nhiều nhất là lympho bào, hiện tượng này có thể kéo dài sau khi triệu chứng lâm sàng đã qua.
Đôi khi bệnh nhân quai bị có biểu hiện viêm đa khớp. Quai bị cũng có thể liên quan tới viêm tụy làm tăng đường huyết, có thể dẫn tới bệnh đái đường.
Ngoài ra, virus quai bị cũng có thể gây viêm thận, viêm tuyến giáp và viêm thần kinh thíưh giác dẫn tới điếc. Quai bị cũng có thể là nguyên nhân gây nên não úng thủy (hydrocephalie) của trẻ em. Nếu tiêm virus quai bị vào chuột đất vàng hamster mới sinh sẽ gây ra tổn thương tương tự.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét